Jednostka powstała w 1952 r. z przekształcenia Katedry Małych Zwierząt Użytkowych Wydziału Weterynaryjnego ówczesnej Wyższej Szkoły Rolniczej. Od tego roku wchodzi w skład Wydziału Zootechnicznego jako Katedra Zoohigieny, w latach 1970-1982 jako Zakład Zoohigieny w ramach Instytutu Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej, a następnie jako samodzielny zakład i katedra. W 1993 r. zmienia nazwę na Katedrę Higieny Zwierząt i Środowiska Hodowlanego.
W latach 2001-2009 jednostka była połączona z Katedrą Limnologii i Rybactwa, tworząc Katedrę Higieny Zwierząt i Ichtiologii. Obecnie funkcjonując jako Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu zwierząt. W 1995 roku powołano w Katedrze pracownię pszczelarstwa, a od 2008 włączono w jej strukturę pracownię mikroskopii elektronowej (obecnie pracownia ta nie należy do katedry).
Organizatorem i kierownikiem, początkowo Katedry Małych Zwierząt Użytkowych, a później Katedry Zoohigieny, był inicjator tej dyscypliny na uczelniach rolniczych w Polsce i twórca naukowej szkoły zoohigieny i współzałożyciel Międzynarodowego Towarzystwa Higieny Zwierząt (ISAH) – prof. dr Mieczysław Cena, po Nim w latach 1984-88 prof. dr hab. Anatol Grzegorzak, a następnie prof. dr hab. Zbigniew Dobrzański. W 2016 roku kierownikiem Katedry był prof. dr hab. Witold Janek, a od 2017 roku prof. dr hab. Robert Kupczyński. Ze szkoły naukowej prof. Mieczysława Ceny, pochodzą znani w dziedzinie zoohigieny i ekologii profesorowie: Tomasz Janowski (Kraków), Zbigniew Czajkowski (Szczecin), Marek Gregorczuk (Gliwice) i Włodzimierz Jezierski (Warszawa).
Katedra posiada obecnie własne Laboratorium Biochemiczne (kierownik dr inż. Krystyna Pogoda-Sewerniak), Pracownię Pszczelarską z Laboratorium, Laboratorium Ekotoksykologiczne z wiwarium. Obecnie przy Katedrze działają Studia Podyplomowe „Zarządzanie Bezpieczeństwem i Higieną Pracy”. Od 2002 – 2015 roku przy Katedrze funkcjonowała II Lokalna Komisja ds. Doświadczeń na Zwierzętach. Przez długi czas działało Koło Naukowe Zoohigienistów, a obecnie KN „APIS”
W Katedrze prowadzone są badania nad oddziaływaniem środowiska na zdrowotność i produkcyjność zwierząt, jakość surowców i produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym także oddziaływanie przemysłu (głównie miedziowego) na zdrowotność zwierząt (parametry biochemiczne, immunologiczne, hematologiczne krwi zwierząt, potencjał odpornościowy i antyoksydacyjny zwierząt) oraz zawartość metali ciężkich (np. rtęci, ołowiu, cynku, miedzi,
kadmu) w paszach oraz produktach pochodzenia zwierzęcego. Prowadzi się wiele badań nad wykorzystaniem naturalnych dodatków mineralno-organicznych (np. surowców huminowych i glinokrzemianowych) oraz biostymulatorów (np. fitopreparaty), biocydów w profilaktyce chowu cieląt, prosiąt i drobiu oraz efektywnymi metodami utylizacji odpadów z przemysłu rolno-spożywczego (w tym rybnego, energetycznego). Ważna tematyka realizowana od kilku lat jest oddziaływanie ferm oraz innych budynków inwentarskich na środowisko, w tym opracowanie metod ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych do środowiska. Nowym obszarem badań jest wykorzystanie preparatów nano-technologicznych (nanosrebro) w produkcji zwierzęcej oraz zastosowanie technik EEG w ocenie poziomu stresu i dobrostanu zwierząt. Prowadzone są również badania translacyjne na modelach zwierzęcych, a dotyczący zapobiegania chorobom cywilizacyjnym czy stresowi.
Szerokie spektrum badawcze znajduje odbicie w dużej liczbie dyscyplin dydaktycznych prowadzonych przez pracowników Katedry na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt oraz Medycyny Weterynaryjnej.
Pracownicy Katedry brali udział w realizacji ważnych interdyscyplinarnych tematów badawczych w ramach projektów zamawianych: „Agrochemikalia bezpieczne dla zdrowia i przyjazne dla środowiska” nr PBZ-KBN-060/TO9/2001 - koordynator prof. P. Kafarski (Politechnika Wrocławska), „Nowe metody i technologie dezodoryzacji w produkcji przemysłowej, rolnej i gospodarce komunalnej” Nr PBZ-MEiN-5/2/2006 – koordynator prof. J. Zwoździak (Politechnika Wrocławska) oraz grantów finansowanych ze środków NCN i NCBiR. Uczestniczyli w realizacji projektu unijnego „Innowacyjne technologie produkcji biopreparatów na bazie nowej generacji jaj (OVOCURA)” nr POIG 01.03.01-00-133/08-00 – koordynator prof. T. Trziszka (UP Wrocław). Obecnie realizowany jest zadanie w ramach Horizon Framework Programme 2020, ERA-NET CO-FUND ICT-AGRI-FOOD ”Enhancing environmental sustainablility of livestock farms by removing barriers for adoption of ICT technologies” WOI.NI.4211.UK.1/ZiR/2020.
Pracownicy Katedry są autorami ponad 20 patentów i zgłoszeń patentowych, laureatami licznych nagród i medali na międzynarodowych targach, wystawach oraz salonach innowacji i wynalazków. Otrzymali nagrody Wrocławskiej Rady Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Za działalność naukową byli wyróżniani też nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Rolnictwa.
Dorobek naukowy pracowników Katedry zamyka się liczbą ponad 1000 oryginalnych prac publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych (w tym ok. 400 z listy
filadelfijskiej) są autorami ponad 50 podręczników, monografii, skryptów i przewodników do ćwiczeń. Z ważniejszych należy wymienić podręcznik „Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich” (aut. R. Kołacz i Z. Dobrzański), Meat Quality: Genetic and Environmental Factors (aut. Rozdziału Terms of Farming and Animal Welfare and Meat Quality - R. Kołacz i R. Kupczyński), czy wielu podręczników w zakresie pszczelarstwa (Roman A. i wsp. Owady użytkowe. W: Hodowla zwierząt. Wyd. UPWr, Roman A. i wsp.: Owady użytkowe. W: Chów i hodowla zwierząt. Wyd. UPWr, Roman A. i wsp.: Sprzęt i urządzenia pasieczne. W: Encyklopedia pszczelarska. Wyd. PWRiL, Warszawa 2013; czy Roman A.: Podstawy pszczelarstwa. Wyd. AR, Wrocław 2006).
Interdyscyplinarne osiągnięcia Katedry wynikają także z długoletniej współpracy z instytutami naukowo-badawczymi i uczelniami wyższymi jak: Politechnika Wrocławska (Wydział Chemiczny oraz Wydział Inżynierii Środowiska), Politechnika Karkowska (Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej), Śląski Uniwersytet Medyczny w Sosnowcu, Akademia Medyczna we Wrocławiu, Instytut Nawozów Sztucznych PIB w Puławach, Morski Instytut Rybacki PIB w Gdyni, Instytut Zootechniki PIB w Krakowie, Państwowy Instytut Weterynarii PIB w Puławach oraz IGO „Poltegor-Instytut” we Wrocławiu. Pracownicy Katedry nawiązali też współpracę naukowo-badawczą z macierzystymi katedrami zagranicą: Lwowskim Uniwersytetem Weterynaryjnym (Ukraina), Uniwersytetem Medycyny Weterynaryjnej i Farmacji w Koszycach (Słowacja). Ostatnio nawiązano współpracę z Uniwersytetem Stanowym w Iowa (USA) oraz Uniwersytetem Medycyny Weterynaryjnej w Hannoverze (Niemcy). Katedra prowadzi szeroką współpracę z firmami i przedsiębiorstwami.
W Katedrze obecnie pracuje 11 osób, w tym 8 nauczycieli akademickich, 3 pracowników inżynieryjno-technicznych.
